6.1 C
Selfoss

Að búa í sveit

Vinsælast

Búseta í dreifbýli hefur sína kosti og galla, nálægðin við náttúruna er stórt aðdráttarafl en á sama tíma getur verið aðeins lengra í ákveðna þjónustu. Hvert sveitarfélag gegnir ákveðnum skyldum gagnvart íbúum þess. Skipuleggja þarf alla þjónustu fyrir íbúa eins og heimahjúkrun, skólahald, sorphirðu, snjómokstur, verslun og þjónustu, félagsþjónustu, gatnagerð, skólaakstur, rekstur grunn- og leikskóla svo fátt eitt sé nefnt.

Í því skyni að allt gangi vel fyrir sig er nauðsynlegt að skipuleggja byggð vel. Hvar býr fólk? Hvar er iðnaður? Hvar þarf að huga að vatnsvernd? Hvernig skal samgöngum háttað? Til að halda utan um alla slíka þætti og ótal fleiri og í samræmi við skipulagslög er því hvert svæði innan sveitarfélags skilgreint. Aðeins þannig getur hvert sveitarfélag skipulagt þjónustuna sem því ber að veita sínum íbúum til dæmis snjómokstur, skólahald, sorphirðu og félagsþjónustu.

Segja má að grundvallarmálaflokkur fyrir þróun byggðar, búsetufrelsi og samfélag séu því skipulagsmál hvers sveitarfélags og er það í gegnum skipulagsáætlanir þ.m.t. aðalskipulagið sem vinnan á sér stað. Í aðalskipulagi hafa sveitarstjórnir ákveðna landnotkunarflokka sem þær vinna með til ákvörðunar m.a. um búsetufyrirkomulag og stýra þannig íbúa- og byggðarþróun með sínum skipulagsáætlunum og meta út frá því hvers konar uppbygging þarf að eiga sér stað í sveitarfélaginu. Samhliða aðalskipulaginu eru unnar ýmsar áætlanir sem sveitarstjórnir og starfsmenn sveitarfélaga nýta við að gera áætlanir um þjónustu- og innviðauppbyggingu í samfélaginu. Til að þjónusta íbúana þurfa svo sveitarfélögin tekjur.

Hvert sveitarfélag hefur lögum samkvæmt þrjá tekjustofna: fasteignaskatt, útsvar og framlög úr jöfnunarsjóði sveitarfélaga.

-Fasteignaskattur er skattur sem allir fasteignaeigendur greiða og lagður er á fasteignir í samræmi við lög.
-Útsvar er ákveðin % af tekjum skattskyldra einstaklinga.
Jöfnunarsjóður sveitarfélaga stuðlar að fjárhagslegu jafnvægi milli sveitarfélaga og tryggir að þau geti veitt íbúum sínum sambærilega þjónustu óháð stærð og fjárhagsstöðu.

Grímsnes- og Grafningshreppur er eitt fárra sveitarfélaga á Íslandi sem fjármagnar lögbundna grunnþjónustu með tveimur tekjustofnum, fasteignaskatti og útsvari þar sem framlögin úr jöfnunarsjóði til sveitarfélagsins eru skert um 100%. Þau eru skert m.a. vegna þess fjölda frístundahúsa sem hafa byggst upp í sveitarfélaginu þar sem tekjustofnar sveitarfélagsins eru metnir það sterkir að ekki kemur til úthlutunar framlags frá jöfnunarsjóði.

Fasteignaskatturinn í Grímsnes- og Grafningshreppi er meðal annars notaður til að greiða til Brunavarna Árnessýslu og Almannavarna; skatturinn fer einnig í sameiginleg verkefni sveitarfélaga á Suðurlandi s.s. söfn, Umhverfis- og tæknisvið Uppsveita þar sem skipulags- og byggingarfulltrúar starfa. Jafnframt fer skatturinn í að halda úti skrifstofu sveitarfélagsins, sundlaug og íþróttamiðstöð. Útsvarið fer svo í rekstur leik- og grunnskóla og aðra þjónustu sem fylgir lögheimilisskráningum.

Eftir því sem okkur fjölgar verður krafan um mismunandi búsetuform háværari. Nú hefur færst í vöxt að fólk vilji búa í frístundahúsunum sínum. Það sækir ef til vill í það næði og þá ró sem fylgir frístundabyggð. Það sækir ef til vill í fallega náttúru sem umlykur slíka byggð. Í Grímsnes- og Grafningshreppi eru 3300 frístundahús og umhverfið er allt hið stórkostlegasta. Skiljanlega vill fólk búa á slíkum stað.

Hins vegar er það svo að sveitarfélög geta ekki breytt frístundasvæði í íbúðabyggð bara af því að einhver vill búa þar. Málið er flóknara en svo. Fjöldi fólks vill til dæmis eiga frístundahús á þessum svæðum og koma þangað í fríum. Mörg þessara svæða eru afgirt og aðgangsstýrð. Ef breyta á þessum svæðum í íbúðabyggð þarf til dæmis að taka þessar aðgangsstýringar niður. Það þarf að tryggja öllum sem eiga húsnæði á svæðinu þá þjónustu sem íbúum ber. Að mörgu leyti er krafan skiljanleg en við þekkjum flest orðatiltækið „með lögum skal land byggja“ og í lögum um lögheimili segir að lögheimili skuli skráð í íbúð eða húsi sem er skráð sem íbúðarhúsnæði í fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands og hefur staðfang. Slík skráning og skipulagsáætlanir um landnotkun hjálpar kjörnum fulltrúum og starfsmönnum, eins og áður segir, að skipuleggja áætlanir um innviðauppbyggingu og aðra þjónustu sem þarf að veita í sveitarfélögunum. Eiga örfá sem vilja búa í frístundahúsum að hafa það mikið skipulagsvald í sveitarfélaginu að það eitt að þau vilji búa þar ráði skipulagi svæðisins? Hvað með hina frístundahúsaeigendurna sem vilja bara eiga frístundahús sem vilja bara eiga frístundahús? Er það stjórnsýsla sem almenningur sættir sig við?

Í Grímsnes- og Grafningshreppi er gott að búa og má finna fjölbreytta búsetukosti í íbúðarhúsnæði í þéttbýlinu Borg ásamt því að það eru til sölu lóðir og jarðir í dreifbýlinu.

Undirrituð hafa setið í sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps frá kosningum 2022 og hafa allan tímann unnið af heilindum fyrir heildarhagsmuni alls sveitarfélagsins og samfélagsins.

Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps

Ása Valdís Árnadóttir, oddviti

Björn Kristinn Pálmarsson

Dagný Davíðsdóttir

Ragnheiður Eggertsdóttir

Smári Bergmann Kolbeinsson

Nýjar fréttir